Aşı Hakkında Her şey

Çocukluk döneminde, çocuklarımız binlerce mikroorganizmaya maruz kalır ve bu mikroorganizmaların bazıları sağlıklarına oldukça zararlıdır. Aşılama, çocuğunuzu boğmaca, menenjit ve kızamık gibi ciddi komplikasyonlarla seyreden hastalıklara karşı korumanın en etkili yoludur.

Bağışıklık sistemimiz enfeksiyonlarla savaşmak için “antikorlar” adı verilen küçük moleküller üretir ancak bu moleküller mikroorganizmalarla karşılaştıkça ortaya çıkabilen moleküllerdir ve karşılaşmadığımızda üretilemezler. İlk kez mikroorganizma ile karşılaştığımızda bağışıklık cevabı oluşması için uzun zaman geçmesi gerekir ve bu nedenle hasta oluruz. Oysa aynı mikroorganizma ile ikinci kez karşılaştığımızda bağışıklık sistemi hızla tanıyıp, hatırlayacak ve tepki verecektir.

Aşılama bu temel bilgiye dayanılarak geliştirilmiştir. Hastalık yapma potansiyeli olan mikroorganizma yerine onların zayıflatılmış benzerleri aşı olarak vücuda verildiğinde bağışıklık sistemimiz harekete geçer ve hastalanmadan antikorları üretmeye başlar. Böylece hastalık yapan mikroorganizmayla karşılaşıldığında bağışıklık sistemi tanıyıp harekete hızla geçerek hastalık oluşmasına engel olacaktır. Yani, aşı hastalığa neden olmaz, bağışıklık sisteminin gelecekte işgalcileri tanımasına yardımcı olur.

Tüm ülkelerin en sık görülen enfeksiyonlara karşı oluşturdukları aşılama çizelgeleri çocuklarımızın risk altındayken en iyi korumayı sağlayacak şekilde yapılandırılmıştır. Aşıların en etkin olduğu ve birbirleri ile etkileşime girmeyecekleri zamanlar saptanarak oluşturulan çizelgeye uymak tam bir koruma sağlanması için oldukça önemlidir.

Bağışıklama hizmetlerinde temel amaç; toplumda, özellikle bebek ve çocuklarda aşı ile korunulabilir hastalıkların ortaya çıkışını engellemek, dolayısıyla bu hastalıklardan kaynaklanan ölümlerin ve sakatlıkların önüne geçmektir. Hedef aşısız yani korumasız çocuk bırakmamaktır. Bu nedenle aşı ve bağışıklamaya dikkat çekmek ve farkındalığı arttırmak amacıyla tüm dünyada Nisan ayının son haftası olan 24-30 Nisan Dünya Bağışıklama Haftası olarak kutlanmaktadır. 2017 yılının teması da “Aşı İşe Yarar” olarak belirlenmiştir.

Nisan ayının son haftasında kutlanan Dünya Bağışıklama Haftası, her yaştan insanı hastalığa karşı korumak için aşıların kullanılmasını teşvik etmeyi amaçlamakta, bağışıklama ile milyonlarca insanın hayatının kurtulduğunu hatırlatmaya çalışmaktadır. Dünyanın en başarılı ve maliyet etkin sağlık uygulamalarından biri bağışıklama yani aşılamadır.

Bugün halen dünyada 19,4 milyon aşılanmamış çocuk bulunmaktadır. Dünya Sağlık Kurulunun üyesi ülkelerin 2012 yılında onayladığı Global Aşı Eylem Planının (GVAP) 2020 yılına kadar tamamlanması ve milyonlarca ölümcül hastalıkların önlenmesi amaçlanıyor. 2017 yılına geldiğimizde bu hedefin yarılandığını görüyoruz. Ancak buna rağmen kızamık, kızamıkçık, tetanoz hastalıklarının eliminasyonlarında ki hedefler açısından programın gerisinde kalındığı görülüyor. Herkes için, herkesin hayatta kalması ve gelişmesi için, ülkeler 2020 yılına kadar GVAP hedeflerine ulaşma konusunda mutlaka işbirliği içerisinde olmalıdırlar.

2017 Bağışıklama Kampanyasının temel amacı, yaşam boyunca tam bağışıklamanın kritik önemi hakkında ve 2030 yılı Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşma rolünde farkındalık yaratmaktır. Bağışıklama artık her zamankinden daha önemlidir. Rutin bağışıklama veya aşılama, güçlü birinci basamak sağlık hizmetinin en önemli yapı taşıdır. Her çocuğa hayatın başlangıcından itibaren sağlıklı bir yaşam şansı sunar.

Aşı ile önlenebilen hastalıklar;

Mikroorganizmalar nedeniyle oluşan her hastalığın kendine özgü riskleri vardır. Bazıları belirli yaşlarda daha ciddidir (örneğin boğmaca çok küçük bebeklerde çok tehlikelidir), bazıları ise nadir gözlenmesine rağmen karşılaşıldığında çok ciddi hastalıklara neden olur(örneğin tetanoz). Kızamık gibi bazı hastalıklar ise çok bulaşıcıdır, herkesi ağır hasta etmez fakat kimi insanda komplikasyonları çok ciddi olabilir. Ne zaman hangi mikroorganizma ile karşılaşacağımızı ve karşılaştığımızda komplikasyonlarının neler olacağını bilemediğimizden aşı ile önlenebilen enfeksiyonlardan aşılanarak korunma çok önemlidir.

Kızamık çocuk hastalıkları arasında en bulaşıcı ve muhtemelen en ölümcül olanıdır. iki doz güvenli ve etkili bir aşı ile önlenebilir. Aşılanmamış toplumlarda 2-3 yılda bir salgınlar yapar. Rutin bağışıklama ve toplu aşı kampanyalarında oluşan kaçaklar nedeniyle kızamık salgınları ciddi problem olmaya devam ediyor. Bu özelliği nedeniyle tüm Dünya sağlık örgütleri tarafından özel önem verilmektedir. DSÖ 2016 Kızamık aşı uygulamaları ile ilgili tespitleri şu şekildedir;

Kızamık aşısı kızamığa bağlı ölümleri % 79 oranında azalmıştır ve 15 yıllık süre içerisinde 20 milyondan fazla gencin hayatını kurtarmıştır, ancak her gün yaklaşık 400 çocuk hastalık nedeniyle maalesef hayatını kaybetmektedir.

2015 yılında Mısır, Etiyopya, Almanya, Kırgızistan ve Moğolistan’ dan büyük salgınlar bildirilmiştir. Almanya ve Moğolistan’ daki salgınlar yaşlı kişileri etkilemiş, kızamığa karşı koruması olmayan adölesan ve genç erişkinlerin aşılanması gerekliliğini ortaya koymuştur. UNICEF bağışıklama bölüm şefi, Robin Nandy “Kızamık hastalığını tarihin sayfalarında bırakmak imkânsız değildir. Bunu yapmak için gerekli araçlara ve bilgiye sahibiz, eksik olan şeyse, her çocuğun aşılanması için nerede olursa olsun gerekli siyasi iradenin varlığıdır’’ diyerek ihtiyaç duyulanın doğru ve uyumlu global sağlık politikası olduğunun altını çizmiştir.

Ülkemizde kızamık ile ilgili durum için, http://www.duzen.com.tr/tr/art/2283/KIZAMIK adresinden bilgi edinebilirsiniz.

Kaynaklar:

http://www.saglik.gov.tr/Eklenti/1117,gbpgenelge2008pdf.pdf?0

http://www.who.int/campaigns/immunization-week/2017/event/en/

http://who.int/mediacentre/news/releases/2016/measles-children-death/en/

Aşılarla önlenebildiğimiz hastalıklar aşağıda sıralanmıştır.

Difteri

Haemophilius influenzae tip b (Hib)

Hepatit A (Hep A)

Hepatit B (Hep B veya HBV)

İnsan papilloma virüsü (HPV)

Grip (Grip)